សព្វថ្ងៃឥទ្ធិពលបរទេសសព្វបែបយ៉ាងបានគ្របដណ្ដប់មកលើខ្មែរស្ទើរតែរកយល់ថា តើជនជាតិខ្មែរកើតមកពីណាឱ្យប្រាកដពុំបានទៅហើយ។ ដោយហេតុនេះហើយ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយចំនួននិយមទាញភ្ជាប់កំណើតនៃជនជាតិខ្មែរចេញពីជាតិណាមួយដែលគេយល់ថាមានអរិយធម៌ខ្ពង់ខ្ពស់ឬរីកចម្រើនជាង។
សូមជម្រាបថា ជាយូរយារណាស់មកហើយ អ្នកដែលបានធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីសាវតារខ្មែរ បានខិតខំដោះស្រាយបញ្ហាដ៏សំខាន់នេះ ហើយពួកគេបានបញ្ចេញយោបល់ប្លែកៗគ្នាស្ដីពីកំណកំណើតនៃជនជាតិខ្មែរយើង។ ជាដំបូងគេបង្អស់ លោក ហេនឌ្រីក គែន (Hendrick Kerns) បានលើកឡើងថា ជាតិខ្មែរជាជាតិអន្តោប្រវេសន៍ដែលបានបែកចេញពីប្រទេសឥណ្ឌា ហើយបានមកលុកលុយដណ្ដើមយកទឹកដីរបស់ជាតិដើមមួយ គឺជនជាតិក្នុងអម្បូរម៉ាឡាយូ-ប៉ូលីណេស៊ីយាង។
ក្រោយមក ការយល់ឃើញបែបនេះត្រូវបានគាំទ្រដោយលោក អាធេម៉ាដ ឡឺក្លែរ (Adhémard Leclère) និងលោក ព្យែ ហ្គូរ៉ូ (Pierre Gourou)។ លោក ព្យែ ហ្គូរ៉ូ បានទាំងបញ្ជាក់បន្ថែមថា ជនជាតិ មន-ខ្មែរ ប្រហែលជាត្រូវពួកទ្រាវិឌ ឬពួកអារ្យ (អារ្យ័ន) ច្រានចេញពីប្រទេសឥណ្ឌា ហើយនៅមានសេសសល់ក្រុមខ្លះទៀតដូចជាពួកមុណ្ឌជាដើម បានចូលទៅលុកលុយជនជាតិដើមមួយចំនួនដែលបច្ចុប្បន្នស្ថិតនៅត្រង់ប្រទេសភូមា សៀម និងកម្ពុជា។ លើសពីអ្នកប្រាជ្ញទាំងនេះ លោក អេទ្យែន អាយម៉ូនីយ៉ែ (Etienne Aymonier) បានបន្ថែមពីលើថា ក្រុម មន-ខ្មែរ-មុណ្ឌ មានទីតាំងដើមនៅជើងភ្នំទីបេ ហើយក្រោយមកបានបំបែកគ្នាជាពីរក្រុម មួយក្រុមគឺ មន-ខ្មែរ បានចូលមកតាំងលំនៅក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឯមួយក្រុមទៀតគឺ មុណ្ឌ បានចូលទៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌារហូតដល់សព្វថ្ងៃ។
ផ្ទុយទៅវិញ លោក ប៊ែណាត ហ្វីលីព ហ្គ្រូស្លីយ៉ែ (Bernard Philippe Groslier) និងលោក ម៉ាសែល តាឡាបុត (Marcel Talabot) បែរជាយល់ខុសពីអ្នកមួយចំនួនខាងលើ។ អ្នកទាំងពីរទទួលស្គាល់ថា ជាតិខ្មែរជាជាតិពិសេសមួយដែលស្ថិតនៅក្នុងក្រុម មន-ខ្មែរ ហើយបានមកកកើតឡើងនៅភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះតាំងពីបូរាណមក។
លោកទាំងពីរយល់ឃើញថា ក្នុងសម័យបុព្វប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏យូរលង់ណាស់មកហើយ មានមនុស្សមួយក្រុមបានធ្វើដំណើរពីខាងជើង (អឌ្ឍគោលខាងជើង) ចុះមកអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដូចជាពួកអូស្ត្រាឡូអ៊ីដ ពួកមេឡាណេស៊ីយាង និងឥណ្ឌូណេស៊ីយាងជាដើម។ អម្បូរ មន-ខ្មែរ បានចាប់កំណើតឡើងដោយការកាត់ផ្សំរវាងពួកឥណ្ឌូណេស៊ីយាង និងពួកម៉ាឡាណេស៊ីយាង ហើយបានរស់នៅរាយប៉ាយលើទឹកដីដែលលាតសន្ធឹងពីឥណ្ឌូចិន ជ្រោយម៉ាឡាយូ រហូតដល់ព្រំប្រទល់ប្រទេសឥណ្ឌា។
គួរបញ្ជាក់ថា ការយល់ឃើញនៃក្រុមអ្នកប្រាជ្ញទីពីរនេះ មានលក្ខណៈស្របទៅនឹងទស្សនៈរបស់ជនជាតិខ្មែរ ពីព្រោះបើយើងសំអាងទៅលើរឿងព្រេងប្រវត្តិសាស្ត្រក៏ដោយ (រឿងព្រះថោង នាងនាគ) ក៏គេយល់ថា ទាល់តែមាននាងនាគនៅស្រុកខ្មែរនេះឯង ទើបព្រះថោងដែលគេថាមកពីស្រុកឥណ្ឌានោះ បានជួបប្រភពគ្នា ហើយបានគ្រប់គ្រងនៅកោះគោកធ្លកនេះ។ បានន័យថា លុះត្រាមានជនជាតិខ្មែរនៅលើកោះគោកធ្លកនេះស្រាប់ហើយ ទើបជនជាតិឥណ្ឌាអាចផ្សាយអរិយធម៌របស់ខ្លួនបានខ្លះមកក្នុងស្រុកខ្មែរ។
មានន័យថា “គឺមានជនជាតិខ្មែររស់នៅលើទឹកដីនេះរួចស្រាប់ទៅហើយ មុននឹងការមកដល់នៃជនជាតិឥណ្ឌា ឬមានន័យថាជនជាតិខ្មែរមិនមែនជាជនអន្តោប្រវេសន៍មកពីឥណ្ឌាដូចអ្នកប្រាជ្ញក្រុមទីមួយខាងលើបានលើកឡើងនោះទេ។
គួររម្លឹកជូនថា ចំពោះបញ្ហាដើមកំណើតជាតិខ្មែរនេះ មានអ្នកប្រាជ្ញអន្តរជាតិបានបញ្ចេញសម្មតិកម្មច្រើនបែបយ៉ាងណាស់ តែពួកគេបានស្របយោបល់គ្នាត្រង់ចំណុចមួយដែលថា ខ្មែរជាជាតិពិសេសមួយស្ថិតនៅក្នុងអម្បូរ មន-ខ្មែរ ឬ ខម នេះឯង”៕
